چرا به امام صادق (ع) لقب موسس مذهب جعفری را داده اند؟
واقعیت این است که ما از فضای اجتماعی سیاسی که امام صادق (ع) در آن قرار داشته اطلاع چندانی نداریم. تصور عمومی آن است که در دوره انتقال قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس فضای بازی برای امام فراهم شد و امام توانستند فعالیت‌های خود را انجام دهند ولی واقعیت این است که این تصور خالی از اشکال نیست. باید در نظر داشت آن حضرت چه در زمان بنی‌امیه و چه در زمان بنی‌عباس به‌شدت تحت‌فشار قرار داشتند.

در دوره اموی، حتی مکه و مدینه به‌عنوان دو شهر مقدس مسلمانان مرکز فساد شده بود و به‌کلی قداست آن را از میان برده بودند. در این دوره امویان با کشتار و تکه‌تکه کردن، هر حرکت و هر مخالفتی را از میان برمی‌داشتند.

در ابتدای دوره عباسی و در زمان سفاح خلیفه اول عباسی نیز، امام به حیره تبعید می‌شوند و امکان ارتباط میان امام و مردم به‌طور کامل قطع می‌شود. در منابع تاریخی گزارش شده است فردی برای این‌که بتواند با حضرت ملاقات داشته باشد مجبور می‌شود همه بار خیار خیارفروشی را بخرد تا بتواند به‌عنوان خیار فروش، با حضرت ارتباط کوتاهی برقرار کند. بنابراین مراد از فضای باز، فرصت فراهم و آماده نیست. فرصتی که داشته‌اند دوره کوتاهی از اغتشاشات اجتماعی و سیاسی دوره گذار بنی‌امیه به بنی‌عباس بوده است. چنان‌که روشن است در التهابات سیاسی و اجتماعی و در هنگامه تغییر حکومت‌ها رشد علمی یا متوقف می‌شود یا به حداقل می‌رسد. امام در این فضای کوتاه و ملتهب بود که فرصت سازی و رشته‌های علمی مختلف را پایه‌گذاری و ترویج کرده‌اند.

یکی از فرصت سازی‌های مهم و بنیادین امام صادق (ع)، تشخص، رسمیت و مشروعیت به جامعه شیعه، به عنوان تنها مذهب مورد تأییدشان بوده است. مذهبی که ابعاد اعتقادی و علمی و فقهی ویژه و وسیعی دارد و وابسته به نظام امامت اهل‌بیت (ع) در دوره ایشان است، انتساب مذهب به امام صادق از همین روست.

منبع : پرسش و پاسخ با دکتر روح‌اله بهشتی‌پور، پژوهشگر و مدرس رشته علوم، قرآن و حدیث و عضو گروه تاریخ مرکز تدوین کتب درسی جامعه الزهرا

منبع:http://yon.ir/16IFK